Deel 1: Ik heb stress!

22 augustus 2022

Afgelopen tijd had ik veel stress. Met de komst van de stress verdwenen een hoop van mijn opgebouwde routines en gezonde gewoontes. Ik had nachten van 3,5 uur slaap, stond te laat op, ging niet meer zwemmen, at de chips van mijn kind op, en stopte met pilates.

Ik weet nog niet zeker of ik de oorzaak van de stress snel kan aanpakken. De kans bestaat dat ik er nog een tijdje last van zal hebben. Bij gebrek aan een goede coach heb ik dit weekend dus maar even goed met mezelf gesproken en de conclusie was dat ik twee opties heb:

1) Leven met de realiteit van de stressor en ondertussen momenten van geluk ervaren en goed voor mezelf zorgen.

2) Er de hele dag last van hebben, mezelf er compleet mee identificeren en op deze manier in een neerwaartse spiraal belanden.

Voor je het weet verander je in een Brigitte Kaandorp met 'een heel zwaar leven'. Want dát is wat stress met je doet. Je stopt met doen wat goed voor je is, en je begint met doen wat niet goed voor je is.

Ik slik bijvoorbeeld altijd keurig mijn supplementen, beweeg veel en eet gezond. Behalve als ik stress heb, dan is het maatbekertje van de visolie zoeken me al teveel moeite en denk ik dagen achter elkaar, laat maar ik begin morgen wel.... Maar mijn grootste vijand in dit soort periodes is slaap. Ik heb sinds een paar maanden een OURA ring en die maakt dit pijnlijk inzichtelijk:

Op school wilde ik altijd al alleen maar negens halen dus al die rode strepen trek ik erg slecht ;-)

En je lichaam heeft in tijden van stress juist die slaap, goede voeding en beweging zo hard nodig. Stress is namelijk echt een aanslag op je lichaam. In deze blog wil ik uitleggen wat er gebeurd in je lichaam en in het vervolg geef ik concrete tips hoe je jezelf tijdens een stressvolle periode optimaal kunt begeleiden. Ik ga mezelf de komende tijd ook weer even goed aan deze tips houden.

Maar eerst, wat gebeurd er nu eigenlijk in je lichaam tijdens stress?

Het sympathisch zenuwstelsel (Fight & Flight) is het deel van je zenuwstelsel dat zich bezighoudt met ACTIE! Het lullige is dat het sympathisch zenuwstelsel na al die jaren evolutie nog steeds het niet verschil snapt tussen een intense work-out of wakker liggen vanwege let's say je variabele energiecontract.

Het parasympatische zenuwstelsel (Rest & Digest) houdt zich bezig met rust, spijsvertering en herstel. Hij staat alleen wat lager in de pikorde dus pas als de sympaticus de boel een beetje vertrouwd komt dit standje een keer aan de beurt. Stress (overleven) gaat in de evolutie áltijd voor. De rest is bonus.

Ok, er gebeurd iets stressvol. Wat gebeurd er nu in je lijf? Vrijwel direct maakt je skelet het hormoon osteocalcine aan en je sympaticus gaat op standje ‘AAN!’. Gevolg: productie van de stresshormonen noradrenaline en adrenaline. Naast deze bekende hormonen zorgen de minder bekende stofjes NFkB, COX-1, COX-2, TNF-alfa, samen met het essentiële vetzuur omega-6 (die we helaas bijna allemaal wat teveel in ons bloed hebben), voor het aanzetten van een ontstekingsreactie.

Eh..? Waarom ga ik in vredesnaam ontsteken als ik stress heb?

Dat heeft inderdaad weinig nut maar vroeger wel. Als je denkt vanuit de evolutie heeft vrijwel alles nut. Stress ging in de goeie ouwe oertijd namelijk meestal gepaard met schade aan je buitenkant. Ook in 2022 neemt je lichaam bij stress alvast een kleine voorsprong op deze mogelijke verwonding en begint voor de zekerheid met het produceren van ontstekingsstoffen.

Je hebt nu dus al zo'n tien minuten lekker veel stress en de hormonen gieren door je lichaam. But it ain’t over yet. De hypothalamus-hypofyse-bijnier as (HPA-as) wordt nu ook actief en gaat cortisol produceren, het welbekende stress hormoon. Protein kappa B zorgt er ondertussen voor dat die energie slurpende ontstekingsreactie weer uit wordt gezet. Mits je genoeg omega-3 in je lijf hebt, anders suddert de boel lekker door. Maar hierover later meer.

Als je de trein nu hebt gehaald is er niks aan de hand en hebben alle stofjes hun dienst bewezen. Je kon snel reageren en door het sprintje is je conditie zelfs verbeterd. Een ander voorbeeld van gezonde acute stress is een ijsbad.

Chronische stress is een ander verhaal.

Cortisol breekt namelijk eiwitstructuren af en zet deze met behulp van gluconeogenese om in glucose (handig, want dan kun je lekker snel rennen). Dit is waarom veel stress dik kan maken. De extra vrijgemaakt glucose wordt namelijk niet verbruikt voor een sprint en slaat zich op als vet.

Chronische stress zorgt er dus voor dat je aankomt, langdurig in de ontstekingsstand staat en het gaat ten koste van alle belangrijke taken die je parasympaticus uitvoert zoals vertering, rust en herstel. Deze dingen samen vergroten het risico op welvaartsziekten. Zo maakt stress dus ziek.

Helaas kan Protein kappa B je niet helpen bij het uitschakelen van jouw persoonlijke stressoren. En nu je weet hoe slecht stress voor je is lig je de eerste helft van de nacht wakker vanwege al je creatief uitgedachte doemscenario's en de laatste uurtjes vanwege alle chronische kwalen die je op zult lopen omdat je parasympaticus al maanden te weinig aan zijn trekken komt. En dan gaat de wekker en begin je weer opnieuw.

Dit is een situatie die je niet te lang wil laten aanmodderen.

Je wordt ongelukkig en het kost je je gezondheid. Het goede nieuws is dat je best veel kunt doen om stress te reduceren en ook op het gebied van voeding en supplementen zijn er veel goede dingen die je kunt doen. Maar begin eerst met deze inkopper:

Regel je shit!

Deze heb ik gejat van business coach Tibor en hij heeft gelijk. Als je stress hebt van dingen die je kunt veranderen of controleren ga dan niet alleen maar zitten mediteren en dure supplementen kopen maar zorg ervoor dat je die dingen doet die je situatie kunnen verbeteren. Vaak raken we een soort apathisch van stress en vergeten we deze belangrijke stap. Maar minstens zo belangrijk:

Durf eerlijk te kijken naar waar het écht om gaat.

Zie het leven niet als aaneenschakeling van op zichzelf staande toevalligheden maar zoom uit en zie het grotere geheel. Waarschijnlijk houdt datgene waar jij wakker van ligt verband met je diepere ‘levensthema’s’. Want stel dat deze bron van stress stopt dan dient het volgende zich misschien wel weer aan, waar jij je weer net zo druk om gaat maken. Heb je wel eens gehoord van de basisangsten die wij mensen allemaal gemeen hebben?

Deze basisangsten zijn:

De angst voor gebrek en verlies
De angst voor kritiek
De angst voor fysieke pijn en ziekte
De angst voor afwijzing en uitsluiting
De angst voor ouderdom en de dood

Waarschijnlijk heeft jouw gestress te maken met één van deze angsten. Wanneer je je hier bewust van bent wordt het makkelijker om iets meer van een afstand naar je situatie te kijken. Er misschien zelfs wel een beetje om te kunnen lachen. Op deze manier creëer je als het ware wat ruimte rondom hetgeen waar je zoveel stress van hebt.

Grappig genoeg zul je merken dat wanneer dit lukt de stress eigenlijk direct minder voelbaar is, of misschien zelfs wel heel even verdwijnt. Voor mij is dit het ultieme bewijs dat er geen werkelijkheid bestaat maar dat we deze van moment tot moment zelf creëren. De feiten zijn namelijk niet veranderd maar toch lukt het nu ineens wel om er ontspannen en proactief naar te kijken in plaats van doordrenkt met zorgen en angst.

Mensen zijn wonderlijke wezens

En we zijn enorm gehecht aan onze onbewuste overtuigingen en angsten dus verwacht niet dat je dit in één keer oplost doordat je je er nu bewust van bent. Er worden gewoon de hele tijd weer nieuwe triggers op je bord gegooid om te kijken hoe je er nu weer mee om zult gaan. Eckhart Tolle en Jan Geurtz weten dit nog veel mooier te omschrijven en hun boeken zijn enorm aan te raden als je minder speelbal van het leven wilt worden. Ik wilde je eigenlijk gewoon een lijstje supplementen en leefstijl tips geven die helpen in tijden van rampspoed ;-)

Je angsten, triggers en onbewuste patronen onderzoeken is namelijk heel nuttig maar ook best ingewikkeld en een levenslang proces. Je shit regelen kost soms ook tijd. En soms gebeuren er gewoon heftige dingen in een mensenleven en wordt een diepe angst ineens werkelijkheid. Wees in zo’n moeilijke periode gewoon een beetje liever voor jezelf. Dit is al best een uitdaging want doorgaans doen we juist het tegenovergestelde.

Om dit 'beter voor jezelf zorgen' wat concreter te maken heb ik in deel 2 van deze serie een overzicht een tips en supplementen voor je gemaakt. Stay tuned..!

Liefs, Renske