Hey you, couch potato! Lig jij ook vaak vermoeid op de bank, denkend aan hoe je eigenlijk in actie zou moeten komen? Wees dan niet té hard voor jezelf. Je brein is in de war. Want ook jij, met je Levi's en je Linkedin, bent ontworpen voor schaarste. En dit kan je behoorlijk in een negatieve spiraal gevangen houden. Lees hier meer over waarom we massaal steeds zwaarder, ongelukkiger en ongezonder worden:
Ten eerste: You are not alone. In Nederland hebben:
- 10 miljoen mensen één of meer chronische aandoening(en).
- 8,2 miljoen mensen overgewicht
- 2,6 miljoen mensen obesitas
- 2,8 miljoen mensen een hoge bloeddruk
- 1,8 miljoen mensen astma
- 1,7 miljoen mensen hart- en vaatziekten
- 1,5 miljoen mensen een te hoog cholesterol of triglyceriden
- 1,1 miljoen mensen diabetes type 2
- Slikken 1 miljoen mensen antidepressiva
- En nemen 750.000 mensen elke avond een slaappil
En dat terwijl we gezondheid, samen met liefde en familie, het allerbelangrijkst vinden. Hoe kan de wens en werkelijkheid nu zo ver uit elkaar liggen? Voor dit antwoord moeten we een stukje terug in de tijd. En.. een stukje dieper in onszelf.
Oermens
De mens bestaat zo'n 300.000 jaar. 97% van de tijd leefden we als jager-verzamelaars. We aten groenten, fruit, noten, zaden, paddestoelen, eieren, insecten, vis-, schaal- en schelpdieren en wild vlees. De oermens bewoog super veel, had regelmatig acute stress (honger, dorst, kou, wonden, infecties, roofdieren, oorlog met een andere stam of een stel domme Neanderthalers), veel zon en geen chronische stress.
Pas 10.000 jaar geleden ontstond de landbouw en gingen we rijst, granen en zuivel eten. De laatste 100 jaar (slechts 0,03 % van onze tijd op aarde!) hebben de industriële- en digitale revolutie onze manier van eten, bewegen en ontspannen totaal veranderd. Genetisch gezien zijn we alleen nauwelijks veranderd.
Ook jij, met je Levi's en je Instagram account, bent volledig ontworpen om te overleven in een wereld die niet meer bestaat. Een wereld vol schaarste.
Zo zijn er maar liefst vijf hormonen die je helpen (hongerig maken) bij schaarste, en maar één voor overvloed: insuline. Handig in de oertijd, toen schaarste ons grootste probleem was. Nu keert het zich tegen ons.
De alvleesklier van de gemiddelde Nederlander gaat inmiddels aardig richting burn-out; hij draait overuren om de vele eetmomenten en koolhydraten te kunnen verwerken. Dit resulteert in metabool syndroom, laaggradige ontsteking, insuline resistentie, diabetes, hart- en vaatziekten, alzheimer, kanker en al die dingen die we allemaal niet willen maar wel massaal krijgen. Onze genen snappen geen bal van onze omgeving!
We zijn oermensen in een science-fiction omgeving.
Een mooi voorbeeld is leptine resistentie. Leptine is een hormoon wat wordt gemaakt door je vetcellen. Het bepaalt voor een groot deel je eetgedrag. In de oertijd kon je alleen vetcellen maken als er energie over was. Leptine is voor je hersenen een 'bewijs' van voldoende energie.
Bewijs geleverd? Dan krijg je toestemming voor allerlei luxe activiteiten zoals voortplanting en herstel. Lekker dansen met je stamgenoten en daarna samen de bosjes in? Prima, go for it!
Te weinig energie (leptine)? Geen voortplanting, geen herstel en niet al te idioot gaan bewegen. Alleen doen wat nodig is zoals overleven. Zo werden vrouwen in de hongerwinter bijvoorbeeld niet meer ongesteld. Triest feit, prachtig overlevingsmechanisme.
Wat gebeurt er bij ernstig overgewicht? Er worden zoveel vetcellen aangemaakt en zoveel leptine dat de hersenen ongevoelig worden voor dit hormoon. En omdat de hersenen de leptine nu niet meer goed waarnemen denkt je brein dat er een energie tekórt is. Het stimuleert je lichaam nu om vooral lekker te blijven zitten, energie te besparen en de vetreserves weer even goed aan te vullen (op de bank liggen met Netflix + chips). Je snapt hem al, dit is een lastige vicieuze cirkel...
Dit klinkt redelijk kansloos. Maar voordat je jezelf als hulpeloos slachtoffer ziet van je verouderde ontwerp besef je dan dat hier juist de sleutel ligt! Want net zoals je gevangen kunt zitten in een negatieve spiraal, kun je door de juiste dingen op het juiste moment te doen, je jezelf ook in een opwaartse en zichzelf versterkende spiraal brengen. Mocht je dit lastig vinden dan kan ik je hier goed bij helpen.
Maar naast je verouderde ontwerp (schaarste i.p.v overvloed) is er nog een andere belangrijke oorzaak waarom we massaal ongezond en ongelukkig zijn:
Emoties!
Wij mensen vinden het gewoon heel lastig om écht te voelen.
Het leuke en mooie gaat allemaal nog wel maar als emoties pijnlijk of ongemakkelijk zijn verzinnen we (onbewust) allerlei manieren om ze niet te hoeven voelen. Meestal dragen deze manieren niet bij aan onze gezondheid. De één gaat teveel eten, de ander te hard werken, gamen, blowen, spullen kopen, scrollen, of drinkt iedere dag een fles wijn.
De beroemde arts Gabor Maté (gespecialiseerd in trauma en verslavingen) definieert een verslaving als 'Elk gedrag dat iemand als plezierig ervaart en wat op korte termijn plezier of ontspanning geeft of pijnstillend werkt, maar op lange termijn negatieve consequenties heeft. Ondanks de bekende negatieve consequenties ben je niet in staat dit gedrag op te geven.
Mijn beide broers kampten met verslavingen. Gokken, cocaïne, opiaten. Mijn jongste broer is uiteindelijk overleden aan een overdosis Oxycodon (pijnstiller). De oudste is inmiddels 17 jaar vermist.
Maar er zijn ook subtielere vormen die sociaal geaccepteerd en minder zichtbaar zijn. Elke dag een halve fles wijn drinken en je emoties weg eten. Of nog subtieler, de hele dag 'aan staan' en scrollen op je mobiel. De grote vraag is; wat probeer je te onderdrukken? Welke emotie mag er niet zijn? Dit ontdekken is de sleutel naar heling en wérkelijk gezonder leven.
Om mensen te helpen met hun klachten kan het dus zinvol zijn om ook aandacht te hebben voor het emotionele lichaam. Te vaak blijven we hangen in welke voedingsmiddelen je wel en niet ‘mag’ eten. En hoe waardevol en onmisbaar deze kennis ook is, vaak levert het geen langdurig resultaat omdat we de oorzaak achter een ongezond eet-, leef- of slaappatroon niet voldoende in de ogen durven te kijken.
Dit is geen alternatieve mening maar een breed gedragen wetenschappelijk inzicht. Zo laat de Adverse Childhood Experiences (ACE) studie zien dat mensen die één of meer ACE's hebben ervaren voor hun 18e levensjaar (zoals bijvoorbeeld fysieke of emotionele verwaarlozing of mishandeling, misbruik, geweld, psychische problemen van een ouder, alcohol of drugsmisbruik, scheiding etc.) later in hun leven meer ziektes ontwikkelen. Hoe meer ACE's hoe meer kans op auto-immuunziektes, depressie, ADHD, obesitas enz. En ACE's zijn helaas geen uitzondering. Nederland loopt er vol mee.
Eigen schuld?
In de Corona tijd hoorde we dat vooral mensen met een te hoog BMI en co-morbiditeit (het hebben van meer dan één chronische aandoening) op de IC belanden. Tussen de regels door klonk een 'eigen schuld'. Ik vind dit veel te kort door de bocht. Iedereen wil gezond zijn. Iets meer begrip voor elkaar zou zo helpend zijn. Aan de andere kant heeft weinig zin om je een slachtoffer van je steentijd genen of de dingen die je zijn overkomen te blijven voelen en zero verantwoordelijkheid te nemen.
Snappen hoe je lichaam werkt én een beetje liever (op de goede manier he, niet met roze koeken ;-) voor jezelf worden is een mooie eerste stap naar meer gezondheid en heling.
Kun jij hier hulp bij gebruiken? Als gediplomeerd OERsterk leefstijl coach help ik jou bij het verbeteren van jouw mentale en fysieke gezondheid. Naast voeding kijk ik naar beweging, dagritme, slaap, stress, mindset en meer.
Ik begrijp hoe deze factoren elkaar beïnvloeden, zowel op een positieve als negatieve manier. Ook kijken we naar de emotionele oorzaak achter jouw klachten. Vervolgens krijg je een liefdevolle schop onder je komt en praktische wetenschappelijk onderbouwde adviezen waar je écht wat aan hebt. Ik geef je zo de kennis, tools en motivatie om de verantwoordelijkheid te nemen over jouw geluk en gezondheid. Zodat je het daarna zelf kunt.
